Nieuwe Taranis X9D plus SE radio

Sinds ik met drones vlieg heb ik één groot gemis en dat is RSSI. Ik vlieg sinds dag één met een Spektrum DX8 G2, een prima radio waarmee ik eigenlijk alles kan doen wat ik wil. Wanneer ik echter RSSI wil ontvangen, moet er een ontvanger van circa vijftig euro worden aangeschaft. Dit vind ik voor een ontvanger te veel geld en ben ik gaan rekenen of een andere radio, zoals de X9D, een voordeliger alternatief kan zijn.

Wat is RSSI?

Simpel gezegd staat dit voor "received signal strength indicator", maar voor de gemiddelde lezer hier zal dit niet veel zeggen. RSSI is een waarde tussen één en honderd. Hoe hoger de waarde hoe sterker de radioverbinding tussen de drone en radio is. Logischerwijs wil je altijd een buffer hebben en kun je stellen dat een waarde lager dan dertig begint te worden.

Waarom wil ik RSSI

Inmiddels beschik ik over een aantal quadcopters, allemaal uitgerust met ontvangers van ongeveer vijf Euro (zonder RSSI). Vooralsnog heb ik nooit grote problemen ervaren met failsafes, maar fijn vliegen doet het niet. Je weet namelijk nooit hoe sterk je signaal is. Om deze reden ben ik rond gaan kijken welke Spektrum ontvangers er bestaan met RSSI. Dit is er slechts één... En als je dan besluit deze te kopen, dan kosten ze je vijftig Euro per stuk.

Wanneer je vijf drones hebt zoals ik, komt dit uit op een slordige 250 Euro. Wetende dat er ook andere merken zijn zoals FrSky, heb ik ook daarvan ontvangers met RSSI onderzocht en deze ontvangers beginnen bij tien Euro! Per saldo gaat dit dus geld besparen...

FrSky Taranis X9D plus SE carbon

Detailshot van de X9D.

Zo kocht ik een maand of drie geleden bij Hobbyking een nieuwe radio. Deze FrSky X9D radio is al een behoorlijke tijd op de markt en bij vrijwel alle FPV piloten bekend. Zo zijn er veel YouTube filmpjes te vinden met instructies en tal van verschillende soorten tutorials. Hetzelfde geld voor accessoires.

De radio zelf ligt nu al een tijdje op mijn bureau, ik gebruik hem vaak voor de simulator LiftOff. Daarnaast heb ik mijn eerst gebouwde racedrone omgebouwd. Ik heb hierin inmiddels m.u.v. de motoren en FPV camera alle onderdelen vervangen. De goedkope vijf Euro ontvanger heeft plaats gemaakt voor een FrSky R-XSR.

De komende paar maanden zal ik al mijn drones omzetten naar andere ontvangers. Daarna gaat alles van Spektrum waarschijnlijk in de verkoop.

FrSky versus Spektrum

De Taranis X9D en de Spektrum DX8 G2 naast elkaar.

Uiteraard ben ik Spektrum gewend, overstappen naar FrSky is me eigenlijk tegen gevallen. Niet zozeer in kwaliteit van onderdelen, maar softwarematig. Om het even te schetsen, kun je zeggen dat FrSky Linux is terwijl Spektrum een Apple product is. Bij Spektrum is het eigenlijk gewoon plug and play, bij FrSky is dit zeker niet het geval.

Uit de doos kwam de Taranis X9D met een oudere OpenTX versie, dus deze eerst geupdate. Vervolgens moet je ook de mappenstructuur op de SD-kaart aanpassen. Allemaal geen probleem, Daar weer na moet je de bootloader updaten, de firmware van je ontvangers flashen enzovoorts. Kortom je moet veel meer leren voor je hetzelfde hebt bereikt wat je met een Spektrum radio eigenlijk al out of the box kan doen.

Waar ik tegen aan liep was het verkeerd flashen van firmware. Ik had via de USB poort van de Taranis de firmware bestanden op de SD-kaart gezet. Blijkbaar werkt dit niet juist, want na het flashen van de ontvangers ging er enkel een groen lampje branden. Na heel wat zoek- en uiteindelijk probeerwerk blijkt dus dat je het beste het SD-kaartje uit de radio kan halen. Deze daarna in de PC te stoppen en dan de juiste bestanden er op te kopiëren.

Een ander merkwaardig iets is, dat de schakelaars bij FrSky niet standaard een programmering hebben meegekregen. Er zitten dus wel knoppen op de radio, maar deze moet je eerst programmeren in de radio. Bij Spektrum zijn alle schakelaars wel af fabriek geprogrammeerd.

Op deze manier zijn er aardig wat uren in onderzoek en proberen geïnvesteerd, soms tot grote frustratie. Op een moment had ik zelfs het idee om het allemaal maar weer te verkopen.

De Plus SE carbon versie

Uiteraard heeft de X9D ook voordelen ten opzichte van de DX8. Wat ik heel erg, echt héél erg prettig vind is dat de X9D een stukje kleiner (lees lager) is dan de DX8. Hierdoor houd ik ruimte over in mijn Torvol rugtas. De DX8 heeft namelijk een recht naar boven uitstekende antenne, hierdoor moet de radio op zijn zij in de tas gestopt worden. Bij de X9D kun je de antenne er af draaien, en voila! Ruimte! Bij de Spektrum DX8 gaan de schakelaars ook erg snel los zitten, om de haverklap sta je weer schakelaars vast te draaien. Dit is bij de X9D niet het geval!

Een losse X9D radio (zonder ontvanger) kun je in een drietal varianten kopen, het prijsverschil tussen de goedkoopste en duurste is circa 75 Euro.

• X9D
• X9D plus
• X9D plus SE
  • M9 Hall effect gimbals
  • Betere schakelaars
  • Luxe sticks
  • Verwijderbare antenne
  • Speciale bewaarkoffer

Je kan de radio natuurlijk ook met ontvanger kopen. Echter zijn de meegeleverde ontvangers de behoorlijke grote varianten, bedoelt voor gebruik in modelvliegtuigen. Niet voor quadcopters.

R-XSR ontvangers

Kleiner dan klein die ontvangers van tegenwoordig!

Bij de radio zelf zijn geen ontvangers inbegrepen. Op het moment van kopen van de radio, waren ook de nieuwste R-XSR ontvangers in de aanbieding. Voor ongeveer vijftien Euro per stuk heb je een hele kleine ontvanger (16x11mm) met zestien kanalen. En zoals eerder gezegd, heeft deze ontvanger ook telemetrie en RSSI.

De servoconnector met de draden in de juiste volgorde! Let hier op!

Bij de R-XSR wordt een kabeltje meegeleverd waarmee je de ontvanger aan de flight controller kan verbinden. Ook wordt er een servo kabel meegeleverd, bij mij waren de kabels aan de servoconnector zijde echter niet in de juiste volgorde. Let hier dus op wanneer je de ontvanger via de X9D wilt beschrijven met andere firmware.

XM ontvanger

Ook heb ik een XM ontvanger gekocht. Deze zijn bij Hobbyking voor ongeveer negen Euro te verkrijgen. Omdat deze ontvanger geen diversiteit heeft, en dus slechts één antenne heeft, is deze ontvanger zeer geschikt voor mijn kleine KingKong 90GT drone.

FrSky's nieuwe long range systeem

Crossfire van Team Black Sheep is al een tijdje op de markt. Dit is een module die je achterin je FrSky radio stopt en er voor zorgt dat je op de 900mHz band kan vliegen. Normaal gesproken vliegen drones op de 2,4gHz band en hebben ze een praktisch bereik van 300 meter. Met de 900mHz band kun je wel voorbij de tien kilometer komen. In het geval van Crossfire zijn er zelfs gevallen geweest waarbij de 40 kilometer behaald is.

FrSky kan natuurlijk niet achterblijven en daarom is er sinds kort de R9M module. Het is principe is helder, dit is namelijk gelijk aan die van Crossfire. Echter voor het aantrekkelijke prijskaartje van 40 Euro, waar de Crossfire bij 75 Euro begint.

Zelf heb ik niet de behoefte om met een drone ver van mezelf af te vliegen, de gemiddelde vlucht duurt toch maar vier tot vijf minuten. Wat het voordeel is van de 900mHz band, is dat deze ook achter bomen en huizen komt. Dit betekend dat je je veel minder druk hoeft te maken om signaal verlies.

De R9M in de module bay van de Taranis X9D geklikt.

Wat ik wel leuk vind is om in de toekomst de R9MM mini ontvanger op een wing te monteren. Deze wing vervolgens mee te nemen naar het strand en daar onbezorgd over de branding te vliegen. Hierover later meer!

Accessoires

Aluminium staander voor de X9D.

Zoals je gelezen zult hebben kun je heel wat doen met je Taranis X9D, maar niet alleen softwarematig is het een veelzijdig apparaat. Ook op het gebied van accessoires is er veel te verkrijgen. Zo heb ik zelf al een aluminium staander gemonteerd en diverse schakelaars voorzien van een gekleurd jasje. De R9M is inmiddels per post ontvangen en zal binnenkort plaatsnemen in de X9D.

Conclusie

Als ik de uren ploeteren even weg denk is de Taranis X9D plus SE een hele mooie en fijne modulaire radio. Zoals gezegd is het lang allemaal zo makkelijk niet als bij Spektrum, maar de mogelijkheden zijn wel echt eindeloos. Modules toevoegen, tal van accessoires en tal van verschillende ontvangers voor nog meer verschillende doeleinden.